Een portret schilderen in olieverf is een prachtig proces. Met olieverf moet je rekening houden met een aantal technische voorwaarden. In dit blog vertel ik hoe ik dit portretschilderij heb opgebouwd. Dit is een heel persoonlijk proces geweest; het is een zeer dierbare vriendin van me. De opdrachtgever wilde een oude zwart-wit foto die haar zeer dierbaar is tot leven laten komen in een olieverf schilderij. De geborgenheid en de intimiteit tussen moeder en kind moesten tot uitdrukking komen.

Dit is haar reactie op het portret:

“Je persoonlijke trekken”

” Mirjam ken ik al heel lang en is, net als ik, pas na jaren van ” impliciete kunstenaar”, creërend wat meer op de achtergrond, de laatste jaren veel meer met haar absolute talent verrassend naar buiten gekomen.

” Ook mijn portret heeft zij onlangs gemaakt, weliswaar van toen ik nog jong was met op de arm mijn oudste zoontje: een opdracht…Maar die heel persoonlijke uitstraling die ik nog steeds bij me draag, na al die jaren, heeft ze daarin feilloos weten te vatten in een prachtig portret!

Ze is weergaloos goed in het schilderen van jouw zeer persoonlijke trekken en wat daaronder zit….”

Bastiana Hartogsveld, Leiderdorp

Portret schilderen in olieverf

Portret schilderen is een van de moeilijkste disciplines maar ook zeer bevredigend. Wil je leren portret schilderen in olieverf? In dit artikel zie je hoe ik in 9 stappen een klassiek portret schilder met olieverf.

1. Schetsen

Ik begin met een aantal schetsen om de compositie te bepalen. Het is verleidelijk om een foto letterlijk over te nemen, maar het levert zo veel meer op om zelf een goede compositie te maken. Wat wil je het focuspunt laten zijn? Waar moeten de randen van het beeld komen?

Het raakvlak tussen moeder en kind (de gezichten) raakte mij het meest in de foto; ik besluit om daar de focus op te leggen. De handen vormen een sluitende beweging om het kind. Op de originele foto was dit minder goed zichtbaar. Ik heb het beeld vergroot en de handen meer ruimte gegeven.

Deze fase waarin je de compositie bepaalt is bepalend voor alle volgende fasen. Besteed er voldoende aandacht aan door meerdere opzetjes en schetsen te maken. Stel jezelf vragen; wat wil je laten zien? Wat heeft minder aandacht nodig?

2. Voorstudies

Ik maak een aantal voorstudies met verschillende opzet om feeling te krijgen met het onderwerp. Wat zijn de kleuren die dit beeld nodig heeft? Ik wil graag een beperkt kleurenpalet, dat geeft rust en harmonie.

Portret schilderen is een geduldig proces dat je volledige aandacht vraagt. Voor mij betekent dat ook dat ik me verbind met het onderwerp dat ik schilder.

3. Gekleurde ondergrond

In dit schilderij wil ik een warm licht met de sfeer van binnen. Ik kies voor een ondergrond van gele oker. Dat zal in het schilderij door blijven schemeren.

De gele oker meng ik met verdunner, zodat het een schrale verf is die ik dun en transparant aanbreng op het linnen. Ook de zijkanten van het paneel schilder ik in deze tint. Maak de ondergrond zo mooi dat het een lust is om naar te kijken, ook al is het ‘maar’ een ondergrond.

4. Tekenen

Met schrale olieverf, een grijzig mengseltje van restjes, schilder ik dun de ondertekening. Omdat ik vanaf een oude foto werk, maak ik gebruik van een raster.

5. Onderschildering

De klassieke werkwijze in portret schilderen in olieverf begint met een onder-schildering. De toonwaarden, het donker en licht, geef ik aan met een dunne laag schrale olieverf. Net als Rembrandt werk ik van donker naar licht, waarbij ik de verf eerst schraal en dun opbreng en later vet en dik.

6. Donkere tonen

Na droging van de onder-schildering begin ik met de donkere delen; de schaduwen. Deze donkere verf breng ik dun en transparant aan. Omdat ik de achtergrond ook donker wil, schilder ik die nu ook al.

De handen werk ik al wat verder uit. Ik werk met een paletmes nat-in-nat. Ik laat de verf niet drogen, maar werk meteen door met donkere en lichte delen. Dit is een spontane manier van werken die wat meer lef vraagt. Ik ben er best tevreden over!

7. Kleur

Als de donkere tonen gedroogd zijn is het tijd voor kleur in het schilderij. Omdat ik van een zwart-wit foto werk moet ik mijn eigen interpretatie maken. Door met een beperkt kleurenpalet te werken wordt de samenhang sterker. Omdat ik de pyjama van het kindje rood wil als blikvanger werk ik met veel groen; complementaire kleuren versterken elkaar.

Met de kleur komen ook de midden-tonen aan de beurt. Dat zijn de lichtwaarden die tussen donker en licht in liggen.

8. Licht

Hoe lichter de toon, hoe dikker en pasteuzer ik de verf aanbreng. In deze fase concentreer ik me op de lichte tonen. Dat is fijn; er komt steeds meer licht in het schilderij.

9. Hooglicht

Olieverf op linnen 40×50 cm. Mirjam Torenbeek 2015.

Heerlijk om te doen; het aanbrengen van het hooglicht. Dit is het meest lichte licht dat op de gezichten valt. Ik breng dit aan met een paletmes, lekker dik! Een mooi moment, want hiermee is het schilderij vrijwel klaar.

Na deze fase blijf ik veel en vaak naar het schilderij kijken. Wat heeft het nog nodig? Juist door afstand te nemen valt opeens op wat ik nog moet doen. En dan komt het moment dat ik echt moet stoppen. Dan plaats ik mijn signatuur.